ހެއްކާ ބެހޭ ބިލާމެދު 10 ޖަމުއިއްޔާއެއްގެ ކަންބޮޑުވުން

ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ މަސްދަރު ހާމަކުރުން ލާޒިމުވާ ގޮތަށް ހެއްކާ ބެހޭ ބިލުގައި ހިމަނާފައިވާ މާއްދާއާއެކު އެ ބިލު ތަސްދީގުކުރުމާއި ގުޅިގެން ރާއްޖެ އާއި ބޭރުގެ 10 ޖަމިއްޔާއަކުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފިއެވެ.

އެ ބިލް ތަސްދީގުކޮށްފައިވަނީ ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ މަސްދަރު ހާމަކުރުން ލާޒިމު ކުރާ މާއްދާއާއެކު އެ ބިލު ތަސްދީގުނުކުރެއްވުމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިބްރާހީމް މުޙައްމަދު ޞާލިޙު އަރިހުން ނޫސްވެރިން އެދިފައިވަނިކޮށެވެ.

މިކަން ކުށްވެރިކޮށް ބަޔާންނެރުނު ޖަމުއިއްޔާތަކުގެ ތެރޭގައި އެމްނެސްޓީ އިންޓަނޭޝަނަލް، ސެންޓަރ ފޯ ލޯ އެންޑް ޑިމޮކްރަސީ، ވޯލްޑް އެލިއެންސް ފޯ ސިޓިޒަން ޕާޓިސިޕޭޝަން (ސީއައިވީއައިސީޔޫއެސް)، ކޮމިޓީ ޓު ޕްރޮޖެކްޓް ޖާނަލިސްޓް، ހިއުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް، އިންޓަނޭޝަނަލް ފެޑަރޭޝަން އޮފް ޖާނަލިސްޓްސްއާއި ރިޕޯޓަރސް ވިތައުޓް ބޯޑާސް ހިމެނެއެވެ.

އޭގެއިތުރަށް ރާއްޖޭގެ މޯލްޑިވްސް ޖާނަލިސްޓްސް އެސޯސިއޭޝަން (އެމްޖޭއޭ) އާއި އެޑިޓާސް ގިލްޑްގެ އިތުރުން ޓްރާންސްޕޭރެންސީ މޯލްޑިވްސް ވެސް އެ ޖަމުއިއްޔާތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ.

ޖަމިއްޔާތަކުން ނެރުނު ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވަނީ އާ ގާނޫނުގެ 136 ވަނަ މާއްދާގައި ޓެރަރިޒަމް އަދި ގައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭ މައްސަލަތަކުގައި ނޫސްވެރިޔާގެ މަސްދަރު ހާމަކުރަން އަމުރުކުރެވޭނެ ކަމަށް ބުނެފައިވީ ނަމަވެސް ތަފްސީލީގޮތެއްގައި އެ މައްސަލަތަކަކީ ކޮބައިކަން ބުނެދީފައިނުވާކަމަށެވެ.

ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވަނީ ޓެރަރިޒަމާއި ގައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭ ކަންކަން ބަހަނާއަކަށް ދައްކައި މީގެ ކުރިންވެސް ނޫސްވެރިން ބަންދުކުރުމާއި ސިޔާސީ ގޮތުން ހިޔާލު ތަފާތުވާ ނޫސްވެރިން ޖަލަށްލުން ފަދަ ކަންތައްތައް ކޮށްފައިވުމަކީ ކަންބޮޑުވާކަމެއްކަމަށެވެ.

މީގެއިތުރުން މަސްދަރު ހާމަކުރަން މަޖުބޫރުކުރުމުގެ ސަބަބުން ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގައި މައުލޫމާތު ދިނުމަށް މީހުން ފަސްޖެހޭނެ ކަމަށާއި މަސްދަރު ހާމަކުރަން އެންގުމަކީ ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ ބައިނަލްއަގުވާމީ މިންގަނޑުތަކާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށް ވެސް އެ ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

އެކަން ފާހަގަކޮށް އެ ބަޔާނުގައި ވަނީ އިންސާނީ ހައްގުތަކާ ބެހޭ ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނާއި މިންގަނޑުތަކާ އެއް ގޮތަށް ހެއްކާ ބެހޭ ގާނޫނު އިސްލާހުކުރަން ނުވަތަ އެ ގާނޫނު އުވާލުމަށް ގޮވާލާފައެވެ.

އޭގެއިތުރަށް ހަ މަސް ފަހުން އެ ގާނޫނަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން ރާއްޖެ އާއި ބޭރުގެ ތަޖުރިބާކާރުންނާ މަޝްވަރާކުރުމަށް ވެސް ބަޔާނުގައި ގޮވާލާފައިވެއެވެ.

ހެއްކާ ބެހޭ ޤާނޫނުގެ 136 ވަނަ މާއްދާގައި ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ މަސްދަރު ހާމަކުރުން މަޖުބޫރުވާ ހާލަތްތައް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އެ މާއްދާ މިހާރު އޮތް ގޮތުން ކޯޓުތަކަށް ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ ފަރާތްތައް ހާމަކުރުން ލާޒިމުކުރެވޭނެއެވެ.

ހެއްކާ ބެހޭ ބިލު ފާސްކުރާއިރު އެ މާއްދާ ނުހިމެނުމަށް ޖުޑީޝަރީ ކޮމިޓީއަށް މޯލްޑިވްސް ޖާނަލިސްޓް އެސޯސިއޭޝަނާއި މީޑިއާ ކައުންސިލުންވެސް ލަފާ އަރުވާފައިވެއެވެ. އެ ދެ ފަރާތުންވެސް ބުނެފައިވަނީ އެ މާއްދާގެ ސަބަބުން މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް ހުރަސްއެޅޭނެ ކަމަށެވެ.

އެ މާއްދާގެ (ހ)ގައި ބުނެފައިވަނީ މައްސަލައެއްގައި ހަސްމަކު ހުށަހަޅާ ހުށަހެޅުމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ޝަރީޢަތުން ފައިސާކޮށް ގޮތެއް ކަނޑައަޅަންޖެހޭ ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ރިއާޔަތްކުރާއިރު ނޫސްވެރިޔާއަށް މައުލޫމާތު ދިން މީހާއަކީ ކާކުކަން ހާމަކުރުމުގައި އޮތް އާންމު މަސްލަހަތު އެ މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާ ކަންކަމަށްވުރެ ބޮޑުނަމަ އެ މައުލޫމާތު ހާމަކުރުން ޝަރީޢަތުން މަޖުބޫރުކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ.

އެހެންކަމުން ހެއްކާ ބެހޭ ބިލުގައި ބޮޑެތި ކަންބޮޑުވުންތަކެއް ހުރުމުން 180 އަށްވުރެ ގިނަ ނޫސްވެރިން ސޮއިކޮށް ރައީސް ޞާލިޙަށް ޕެޓިޝަނެއް ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ.

ނޫސްވެރިންގެ ޕެޓިޝަންގައި ބުނެފައި ވަނީ މަސްދަރު ހާމަކުރާ ގޮތަށް ހެއްކާ ބެހޭ ބިލުގައި ލާޒިމް ކޮށްފައި އޮތުމަކީ ނުފޫޒާއި ބާރުހުރި ފަރާތްތަކުން އެކަމުގެ ނާޖާއީޒު ފައިދާ ހޯދުމަށް ހުޅުވިގެންދާ ދޮރެއް ކަމަށެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ނޫސްވެރިންނާއި އަދި ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ މަސްދަރު ނުރައްކަލަކަށް ހުށަހެޅިގެން ދާނެ ކަމަށް ބުންޏެވެ.

މީގެއިތުރުން އެކަމުގެ ސަބަބުން ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދޭ ފަރާތްތަކުން ނޫސްވެރިންނަށް މައުލޫމާތު ދިނުމަށް ޖެހިލުންވެގެން ދާނެ ކަމަށްވެސް ބުންޏެވެ. އެ ޕެޓިޝަންގައި 12 ކަމަކަށް ގޮވާލާފައިވެއެވެ.

އެގޮތުން މަސްދަރު ހާމަ ކުރަން މަޖުބޫރުވާ ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށްތަކަކީ ކޮބައިކަން ތަފްސީލުކޮށް ބަޔާން ކުރުމަށާއި ޓެރަރިޒަމް މަނާ ކުރުމުގެ ގާނޫނުގެ ހަތް ވަނަ މާއްދާ އާއި 12 ވަނަ މާއްދާގައި ބުނާ ކުށްތަކަށް އެކަނި މަސްދަރު ހާމަ ކުރެވޭ ގޮތަށް ބިލުގައި ހަނި ކުރުމަށާއި "ކުށެއް ކުރި ގޮތް ނުވަތަ ކުށް ކުރި މީހަކު ހޯދުމަށްޓަކައި މަސްދަރު ހާމަކުރަން މަޖުބޫރުކުރުން ފިޔަވާ ތަހުގީގަށް މައުލޫމާތު ހޯދޭނެ ހުރިހާ ގޮތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ވެސް ކަމުގެ ހަގީގަތަށް ވާސިލް ނުވެވޭނެ ކަން ސާބިތުވުމާއެކު ހަމައެކަނި ކުރިއަށް ދެވެން އޮތް ގޮތަކީ މަސްދަރު ހާމަ ކުރަން މަޖުބޫރުކުރުން ކަމަށް ބިލުގައި ހިމެނުމެވެ.

އަދި މަސްދަރު ހާމަކުރުމާ މެދު ކޯޓުން ގޮތެއް ކަނޑައަޅާއިރު އެކަމުގެ ބަހުސްގެ މަރުހަލާގައި މަސްދަރުގެ ހަގީގަތް އެނގޭ ނޫސްވެރިޔާ ނުވަތަ މީޑިއާގައި މަސައްކަތް ކުރާ ފަރާތަށް ކޯޓުގައި ވާހަކަ ދައްކާ ހެކިބަސް ދިނުމުގެ ފުރުސަތު ދިނުމުގެ އުސޫލެއް ހިމެނުމަށް ވެސް ވަނީ ގޮވާލައިފައެވެ.